Laboratorija za citogenetiku i genotoksikologiju

Tim: prof. dr.sc. Sanin Haverić, naučni savjetnik, šef laboratorije; doc. dr.sc. Anja Haverić, viša naučna saradnica; dr. sc. Maida Hadžić, naučna saradnica, Tamara Ćetković, MA, viša stručna saradnica

Doktorandi: Tamara Ćetković, MA

Aktivnosti Laboratorije za citogenetiku i genotoksikologiju realiziraju se kroz naučnoistraživačku i ekspertnu djelatnost.

Naučnoistraživački aspekt djelatnosti Laboratorije za citogenetiku i genotoksikologiju baziran je na dva osnovna segmenta:

I citogenetičko-genotoksikološka istraživanja bioaktivnosti fizičkih, hemijskih i bioloških agenasa i
II citogenetičko-genotoksikološki monitoring humanih populacija u Bosni i Hercegovini.

Ekspertni aspekt djelatnosti Laboratorije za citogenetiku i genotoksikologiju pruža mogućnosti citogenetičkih analiza u svrhu prenatalne i postnatalne dijagnostike, koje uključuju analizu hromosoma i izradu kariograma.

Naučnoistraživačka i ekspertna djelatnost zasnovana je na primjeni suvremenih i aktuelnih testova i metoda klasične i molekularne citogenetike. Među najčešće primjenjivane testove u našim istraživanjima spadaju: analiza hromosomskih aberacija, citokineza-blok mikronukleus citom test, kao i test izmjene sestrinskih hromatida. Obzirom da većina istraživanja podrazumijeva kultiviranje ćelija, tehnika kulture ćelija se redovno primjenjuje i optimizira za različite tipove ćelija, uz permanentno optimiziranje metoda diferencijalnog i fluorescentnog bojenja hromosoma i ćelija. U svrhu istraživanja citotoksičnog i antiproliferativnog potencijala različitih hemijskih agenasa primjenjuju se i kolorimetrijske metode u ćelijskim linijama

Kapaciteti Laboratorije za citogenetiku i genotoksikologiju se permanentno koriste za akademsko napredovanje i realizaciju brojnih diplomskih, magistarskih i doktorskih radova studenata Univerziteta u Sarajevu.

U Laboratoriji za citogenetiku i genotoksikologiju realiziraju se sljedeće ekspertize:

  • Kariotipizacija analiza hromosoma i izrada kariograma uz tehnike pruganja hromosoma.

  • Citogenetička biodozimetrijska kontrola primjenom standardne analize hromosomskih aberacija na uzorcima periferne krvi.

  • Testovi citogenotoksičnosti in vitro (testiranje genotoksičnog i citotoksičnog potencijala hemijskih supstanci, biljnih ekstrakata,...)

o    Analiza hromosomskih aberacija – standardni citogenetički test za procjenu genotoksičnih, prvenstveno klastogenih efekata hemijskih i fizičkih genotoksina u kulturama humanih ćelija;

o    Citokineza-blok mikronukleus citom  test – sveobuhvatni citogenetički genotoksikološki test za procjenu kako klastogenih tako i aneugenih efekata, ali i citotoksičnosti i citostatičnosti, u citokineza-blokiranim kulturama humanih ćelija;

o    Izmjena sestrinskih hromatida – citogenetički test mutagenosti na humanim ćelijskim kulturama, za testiranja genotoksičnosti hemikalija;

o    Allium test – test genotoksičnosti i citotoksičnosti na biljnim ćelijama (vrsta Allium cepa L.), za genotoksikološki monitoring otpadnih i zagađenih voda i poljoprivrednih preparata;

o    Alamar blue test – kolorimetrijski test citotoksičnosti i antitumorskog potencijala u humanim normalnim i tumorskim ćelijskim linijama;

o    Trypan blue test – test vijabilnosti humanih i animalnih ćelijskih linija. 

  •   Uspostavljanje primarnih ćelijskih kultura – iz uzoraka humanih i animalnih tkiva.

 

Realizirani i aktuelni projekti:

  • Analiza bioaktivnog i terapijskog potencijala K2(B303F4OH) (u realizaciji)

  • Analiza potencijala prirodnih bioaktivnih komponenti u inhibiciji genotoksičnih i citotoksičnih efekata in vitro; (2012-2013) Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, projekat finansiralo Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke.

  • Adaptacija prostora i kapaciteta Laboratorije za citogenetiku i genotoksikologiju Instituta za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju; (2012) Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, projekat finansiralo Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke.

  • Analiza citotoksičnosti i genotoksičnosti prirodnih i sintetičkih bojila u prehranbenim proizvodima na tržištu FBiH; (2011-2012), Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, projekat finansiralo Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke.

  • Ispitivanje antitumorskih svojstava halogeniranog boroksina; (2010-2011), projekat finansiralo Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke;

  • Učešće u međunarodnom kolaborativnom projektu HUMNXL – Exfoliated cells micronucleus project (2009-2011);

  • Istraživanje specifičnih hromosomskih markera bazocelularnih karcinoma; (2007-2009), projekat finansiralo Ministarstvo obrazovanja i nauke Kantona Sarajevo;

  • Citogenetički markeri u humanim populacijama FBiH kao mogući bioindikatori za «Balkanski sindrom»; (2002-2003), projekat finansiralo Federalno ministarstvo za nauku, kulturu i sport.

Ø 

Kontakt: lcg@ingeb.unsa.ba; sanin.haveric@ingeb.unsa.ba; anja.haveric@ingeb.unsa.ba; maida.hadzic@ngeb.unsa.ba.